جنگل های کهنسال فارس قربانی دست های آلوده – جمهورآنلاین
به گزارش جمهورآنلاین به نقل از شهرمردم ، معاون فنی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس در گفت‌وگو با «شهر مردم»: آتش‌سوزی رویشگاه‌های اقلید صد درصد توسط عامل انسانی انجام شد، به گزارش فاطمه مقدم – خبرنگار شهر مردم ، تصاویر منتشرشده از جنگل غوره‌دان و دشت بکان در حوزه زاگرس پس از سه روز آتش‌سوزی و تبدیل سرسبزی به گستره خاکستری هولناک، حقیقتاً تکان‌دهنده و تأثر‌برانگیز است، اما تأثر وقتی عمیق‌تر می‌شود که بدانیم شعله‌هایی که سه روز پیکر زاگرس را سوزاندند، نه از سر حادثه بود، بلکه آتشی بود که عامدانه به جان جنگل‌هایی کهن فارس افتاد. درختان بنه و بادام چندصد ساله که جان سالم از سختی‌ها و سرمای استخوان‌سوز، گرما و خشکی فراگیر به در برده بودند و ستون‌های طبیعت زاگرس بوده‌اند و تنفس زندگی را برای این سرزمین حفظ کرده‌اند، اینک دود و خاکستر شدند.
فعالان محیط‌زیست سال‌هاست که فریاد می‌زنند از دست‌رفتن زاگرس تنها از دست‌دادن چند درخت یا چند هکتار جنگل نیست، بلکه از دست‌دادن رگ‌های حیاتی سرزمینی است که از بی‌آبی می‌خشکد و حالا مهم‌ترین عناصر زندگی‌بخش خود، درختان کهنسالش که چون نگهبانان صبوری، آب را در رگ‌های زمین نگه می‌داشتند و طی اعصار تاریخ، آب و زندگی را به زاگرس هدیه کرده‌اند، از میان می‌روند و این فاجعه سایه سنگینی بر آینده این سرزمین خواهد گسترانید!
*همه پای کار بودند؛ از مردم محلی و همیاران طبیعت و نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی شهرستان تا فرماندار اقلید
معاون فنی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس در گفت‌وگو با «شهر مردم» درباره آتش‌سوزی رویشگاه‌های شهرستان اقلید در ارتفاعات غوره‌دان و منطقه دشت بکان اظهار کرد: آتش از بعدازظهر شنبه، اول شهریور، در ارتفاعات چشمه سیبکی واقع در منطقه دشت بکان آغاز و تا بعدازظهر دوشنبه، سوم شهریور، به‌طور کامل مهار شد، اما عملیات لکه‌گیری تا ساعات اولیه صبح ادامه داشت.
اسحاق امیدوار افزود: عامل این آتش‌سوزی صد درصد انسانی است و چند نفر در این خصوص شناسایی شده‌اند. اسامی آتش‌افروزان نیز مشخص است، اما مسئله اصلی اثبات جرم است. افراد آتش‌افروز از بهره‌برداران مراتع بودند و توسط مردم محلی شناسایی شده‌اند، اما هنوز مدارک کافی برای اثبات مسئولیت آن‌ها در دست نیست. در صورت اثبات، اسامی متخلفان به مراجع قضایی اعلام خواهد شد. هم‌اکنون مراحل قانونی اثبات جرم در جریان است.
امیدوار با اشاره به همکاری گسترده نیروهای مردمی و همیاران طبیعت با یگان حفاظت منابع طبیعی استان گفت: بیش از ۲۵۰ نفر در عملیات اطفای حریق مشارکت داشتند. این نیروها شامل مردم محلی، فعالان محیط‌زیست و همیاران طبیعت شهرستان‌های شیراز، اقلید، کوار، ارسنجان، پاسارگاد، بیضا و سپیدان بودند که با یگان حفاظت منابع طبیعی شهرستان‌های مذکور همکاری کردند. در این میان، حضور مداوم فرماندار شهرستان اقلید در کنار مردم برای خاموش‌کردن آتش، نکته‌ای بسیار مهم بود. همچنین دکتر صالحی، نماینده مردم اقلید در مجلس، نیز با پیگیری‌های مداوم، همکاری بسیار خوبی در این زمینه داشتند.
وی ادامه داد: اورژانس هوایی نیز نقش بسزایی در این عملیات داشت و طی هشت پرواز، نیروها را به ارتفاعات شهرستان اقلید، در محدوده بین امام‌زاده اسماعیل و روستای بکان که آتش از آنجا آغاز شده بود، منتقل کرد. این انتقال سریع توسط هلیکوپترهای اورژانس هوایی، تأثیر بسیاری در مهار آتش داشت.
*پایش و بررسی منطقه تا دیروز نیز ادامه داشت
معاون فنی اداره‌کل منابع طبیعی فارس افزود: آتش‌سوزی ساعت ۱۸ دوشنبه به‌طور کامل خاموش شد و تا ساعت ۲۱ همان روز تیم‌ها در منطقه حضور داشتند. پس از آن، چهار اکیپ برای پایش منطقه مستقر شدند که تا صبح روز بعد منطقه را به‌طور کامل بررسی کردند. همچنین اکیپی دیگر نیز برای اطمینان از اطفای کامل آتش به منطقه اعزام شد.
امیدوار درباره شرایط منطقه گفت: به دلیل خشکسالی و نبود آب در ارتفاعات، دام‌ها برای چرا وارد منطقه نشده بودند تا با چرای علف‌ها آتش‌بر طبیعی ایجاد کنند. از طرفی، پوشش متراکم گیاهی و خشکی مراتع همراه با وزش باد شدید، موجب گسترش سریع آتش شد.
وی تأکید کرد: در این منطقه سه جبهه آتش داشتیم که بخشی از آن صعب‌العبور بود و نیروهای پیاده باید چهار ساعت پیاده‌روی دشوار انجام می‌دادند تا به محل برسند. با این‌حال، همکاری و همدلی مردم موجب شد تا بالاخره آتش مهار شود.
امیدوار درباره نوع پوشش گیاهی منطقه گفت: این منطقه از زاگرس، پوشیده از درختان بنه و بادام است. خوشبختانه با وجود گستردگی آتش و سوختن برخی از درختان، آسیب جدی به بیشتر درختان وارد نشد و بر اساس مشاهدات خودم که با چهار پرواز منطقه را رصد کردم و مستنداتی که با عکس و فیلم تهیه کردیم، با وجود گستره آتش و سوختن تعدادی از درختان، اما باد پشت آتش عمل آتش‌بر را انجام می‌داد و باعث می‌شد که آتش در مناطقی خاموش شود یا سریع به مراتع خشک منتقل شود که از آسیب به درختان کهنسال جلوگیری کرد.
*میزان خسارت پس از برآورد اعلام می‌شود
وی در پایان از همکاری همیاران طبیعت و مردم محلی منطقه بکان و امام‌زاده اسماعیل تشکر کرد و گفت: مردم به‌صورت بی‌نظیری پای کار بودند؛ حتی آذوقه فعالان اطفای حریق را تأمین کردند و همیاران با تجهیزات مناسب در عملیات حاضر شدند. این همکاری و همدلی بسیار قابل تقدیر است.
معاون فنی اداره‌کل منابع طبیعی فارس افزود: اعلام دقیق مساحت و میزان خسارات این آتش‌سوزی منوط به برآوردهای دقیق میدانی است و پس از آن، اطلاعات به اطلاع عموم خواهد رسید.
*فعال پیشکسوت محیط‌زیست: اگر آتش‌سوزی زودتر اطلاع‌رسانی می‌شد، هکتارها جنگل خاکستر نمی‌شد
فعال پیشکسوت محیط‌زیست با تأکید بر اینکه متأسفانه به دلیل ساده‌انگاری بحران زاگرس و عدم اجرای «طرح ملی»، این منطقه در آتش بی‌تدبیری‌ها و عنادها خاکستر می‌شود، گفت: در هفته‌های اخیر در نواحی شرق و شمال‌شرق استان فارس، از جمله روشن‌کوه، سرچهان و آباده طشک، آتش‌سوزی‌هایی رخ داده است. آتش‌سوزی اخیر در ارتفاعات غوره‌دان و دشت بکان که بخش مهمی از جنگل‌های زاگرس را تشکیل می‌دهد و غالباً درختان کهنسال بنه، کیکم، ارژن، بادام و سروکوهی فارس در آن وجود دارد، تکمیل‌کننده خسارات گسترده‌ای است که در هفته‌های گذشته به پیکره زاگرس وارد شده است.
بهمن ایزدی ادامه داد: تمام ارتفاعاتی که در این سه شبانه‌روز سوختند، بخشی از جنگل‌ها و اکوتون‌های منطقه زاگرس در استان فارس هستند که می‌توانست با اقدام به‌موقع مسئولان محلی، آتش مهار و گستره آن محدودتر شود. متأسفانه در اعلام شروع عملیات و هشدارهای اولیه، ضعف جدی وجود داشت که باعث گسترش دامنه آتش شد.
وی افزود: آتش‌سوزی‌ها از بالای ارتفاعات غوره‌دان و دشتک آغاز شده و اگر در همان ساعات اولیه یک هلیکوپتر به منطقه اعزام می‌شد، شاهد نابودی هکتارها از جنگل‌های کمیاب زاگرس نبودیم.
ایزدی با انتقاد از ناکارآمدی مدیریت دولتی و کمبود توان مالی و نیروی انسانی برای مقابله با آتش‌سوزی‌های رویشگاه‌ها گفت: متأسفانه در بین مسئولان رایج شده است که آتش‌سوزی‌ها را در سکوت خبری پشت سر می‌گذارند و شروع آن را دیر اعلام می‌کنند. در بسیاری از موارد، مسئول شهرستان با چند مأمور، بدون اطلاع‌رسانی گسترده، به محل آتش می‌روند و قادر به مهار آن نیستند و در نتیجه حادثه گسترش می‌یابد.
وی تصریح کرد: این وضعیت محدود به استان فارس نیست و در همه استان‌های زاگرس‌نشین طی چند سال اخیر رواج یافته است. اگر مسئولان از ابتدا از اعلام رسمی آتش‌سوزی خودداری نکنند، کنشگران محیط‌زیست، مردم و انجمن‌های محلی که حامی طبیعت هستند، برای نجات مناطق وارد عمل خواهند شد، اما متأسفانه همین روند درباره آتش‌سوزی در ارتفاعات بکان نیز صادق بود؛ اعلام آتش‌سوزی دیر به فعالان رسید.
فعال پیشکسوت و شناخته‌شده محیط‌زیست، با هشدار نسبت به روند پرشتاب تخریب رویشگاه‌های زاگرس گفت: بیش از پنج سال است که آتش‌سوزی‌های مکرر، رویشگاه‌های متراکم و زیست‌پهنه‌های اکوتونی زاگرس را خاکستر می‌کند و با وجود هشدارهای مکرر و استدلال‌های علمی، مسئولان و نهادهای ذی‌ربط همچنان با سکوت و انفعال با این بحران هستی‌سوز برخورد می‌کنند.
مسئول تیم تخصصی مردمی واکنشِ سریع فارس با بیان اینکه این آتش‌سوزی‌ها به‌طور مستقیم تعادل طبیعی، اجتماعی و اقتصادی کشور را نشانه گرفته‌اند، افزود: در عمل با این شیوه مدیریت، دست آتش‌افروزانی که نگاه ایران‌ستیزانه دارند، باز گذاشته شده است.
*مسئولان با دادن کدهای اشتباه، دست آتش‌افروزان را باز گذاشته‌اند
ایزدی با تأکید بر اینکه اغلب آتش‌سوزی‌ها در گستره زاگرس، عمدی و برنامه‌ریزی‌شده هستند، گفت: مسئولان با دادن کدهای اشتباه، نظیر نسبت‌دادن آتش‌سوزی‌ها به دعوای محلیان، قاچاق سوخت یا اختلافات میان بهره‌برداران، عملاً مسیر تشخیص درست را منحرف کرده‌اند؛ در حالی که شواهد میدانی و تحلیلی نشان می‌دهد این عوامل در کمتر از دو درصد آتش‌سوزی‌های پنج سال گذشته نقش داشته‌اند. حتی سهم عوامل طبیعی مانند برخورد رعدوبرق نیز، در مقایسه با عمدی بودن آتش‌ها، ناچیز و شاید کمتر از یک درصد است.
این کنشگر باسابقه محیط‌زیست در ادامه افزود: دخالت‌های گسترده و غیرکارشناسی انسانی در رشته‌کوه زاگرس، توازن منابع حیاتی آن، از جمله آب، خاک و هوا را به وضعیتی فوق بحرانی کشانده است. به آتش کشیدن جنگل‌های زاگرس، که زیست‌سپهر بخش بزرگی از کشور را تشکیل می‌دهد، توسط افرادی با نیات خرابکارانه، به معنای از بین‌بردن نظام رطوبتی منطقه و خشکاندن این بوم‌سازگان حیاتی است؛ مسئله‌ای که عملاً ضربه نهایی به تعادل هیدرولوژیکی، اکولوژیکی و نظام جریانات هوایی وارد کرده و موجب گسترش بی‌سابقه گرما، تبخیر و افزایش طول فصل تابستان از سه ماه به پنج ماه شده است.
ایزدی تأکید کرد: زاگرس تأمین‌کننده حدود ۴۰ درصد آب‌های با کیفیت تجدیدپذیر کشور است و به همین دلیل نیمی از جمعیت ایران در این پهنه زندگی می‌کنند. با این اوصاف، انفعال نهادهای دولتی در مقابله با بحران‌هایی مانند آتش‌سوزی‌های سریالی، بدون پرداختن به ریشه‌ها و علل آن، آینده زیستن در زاگرس را به‌شدت دشوار خواهد کرد. در چنین شرایطی، تحقق سناریوی تلخ مهاجرت‌های اجباری ساکنان زاگرس به سایر نقاط کشور نه‌تنها دور از ذهن نیست، بلکه موجب انتقال بحران‌های اکولوژیکی به استان‌های دیگر خواهد شد و به دنبال آن، کشور با بحران‌های اجتماعی و اقتصادی گسترده‌تری روبه‌رو خواهد شد.
*ترس ما این است که مسئولان وقتی متوجه عمق فاجعه شوند، که راهی برای بازگشت نباشد
این فعال محیط‌زیست در پایان، با بیان اینکه هشدارهای پی‌درپی فعالان طبیعت نباید نادیده گرفته شود، گفت: وظیفه وجدانی خود می‌دانم که هم‌صدا با کنشگران زیست‌محیطی، به دولت و نهادهای مسئول هشدار دهم؛ اگر در مقابله با بحران‌های سرزمینی همچنان با بی‌توجهی و انفعال عمل شود، زیست‌بوم زاگرس و هم‌زیستی مردم با منابع حیاتی‌شان به ویرانی کشیده خواهد شد. در یک کلام باید گفت: آینده‌ای تاریک‌تر برای ایران و زیست‌مندان شریفش، دور از انتظار نخواهد بود، اگر همچنان بر آتش‌سوزی‌های رویشگاه‌های زاگرس سرپوش گذاشته شود.
ایزدی، با اشاره به شدت گرفتن آتش‌سوزی‌ها در رویشگاه‌های زاگرس، هشدار داد: مسئولان باید با آتش‌افروزی‌ها نه به عنوان یک حادثه معمول، بلکه به‌عنوان مسئله‌ای امنیتی و تهدیدی علیه منابع حیاتی کشور برخورد کنند، نه اینکه با سکوت و بی‌تفاوتی، دست آتش‌افروزان را باز بگذارند.
مسئول تیم تخصصی مردمی واکنشِ سریع فارس افزود: ترس ما این است که مسئولان وقتی متوجه عمق فاجعه شوند، که دیگر راهی برای بازگشت باقی نمانده باشد
