فرشچیان یکی از نوادر نگارگری معاصر بود – جمهورآنلاین
به گزارش جمهور آنلاین، امیر طهماسبی درباره زنده‌یاد محمود فرشچیان نگارگر برجسته کشورمان اظهارداشت: فرشچیان استاد مستقیم بنده نبود، به عنوان پیشکسوت و استاد نگارگری کشورمان، خواه ناخواه تحت تاثیر آثارش بودیم و با او ارتباطی داشتیم اما به آن صورت که ارتباط شاگردی استادی باشد نه تنها من بلکه هیچ کدام از هنرمندان نگارگر در عصر حاضر تقریبا در چنین شرایط نبودند.
وی گفت: استاد فرشچیان از همان اوایل انقلاب از ایران مهاجرت کرد و به صورت مستمر کلاس و دوره آموزشی نداشت، مگر اینکه هنرمندان پیشکسوت قبل از انقلاب با او در ارتباط بودند را می‌توانیم جزو شاگردان او در نظر بگیریم.
طهماسبی درباره ویژگی‌های آثار استاد فرشچیان بیان کرد: آثار این استاد را می‌توانیم به سه دوره تقسیم کنیم؛ یک دوره، دوره جوانی استاد فرشچیان است که در حدود زیر ۳۰ سالگی اوست، این آثار بیشتر متاثر از مکتب اصفهان و اساتید آن دوره در اصفهان همچون عیسی بهادری و میرزا آقاامامی است.
این نگارگر افزود: دوره دوم، دوره میانه است که می‌توان گفت تحت تاثیر مکتب اصفهان اما با رویکرد اجتماعی است و صرفا محدود به ادبیات ایران نمی‌شود، ویژگی‌های روزمره زندگی را می‌توانیم در آثار فرشچیان ببینیم، از این دوره به بعد می‌توانیم شیوه شخصی این هنرمند را بشناسیم.
وی اظهارداشت: دوره سوم آثار فرشچیان مربوطه به دهه ۶۰ به بعد و ۴۰ سال گذشته است که آثار این هنرمند از نظر متریال تغییر کرده است، شاهد رنگ‌های آکرولیک و رنگ‌های دیگر در این آثار هستیم، فضا و مضامین آنها معنوی‌تر و عوالم مقداری رمانتیک‌تر شده است.
طهماسبی درباره تاثیر استاد فرشچیان بر نگاری پس از خود گفت: این هنرمند را می‌توانیم یکی از نوادر نگارگری معاصر بدانیم، او شیوه و ویژگی شخصی در آثارش دارد که برای یک هنرمند، ویژگی بسیار مهمی است، آثار فرشچیان تکرار آثار گذشتگان نیست و بدعت و نوآوری در نگارگری ایرانی است که این آثار از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است؛ آثار فرشچیان هم به ادبیات و هم به دیدگاه‌های مذهبی ما وابسته است و همچنین رویکردهای اجتماعی دارد، این هنرمند با موضوع‌های مختلف آثاری را ترسیم کرده است.
توجه به حوزه هنرهای دینی و آیینی به سبک خاص خود
این مدرس دانشگاه افزود: فرشچیان در حوزه هنرهای دینی و آیینی، جزو معدود هنرمندانی بود که در حوزه نگارگری به موضوعات مذهبی براساس شیوه خاص خود پرداخته است. در دوره مکتب قاجاری یا آثار سقاخانه‌ای شاهد آثار و پرده‌هایی که مرتبط به آثار مذهبی هستیم اما در حوزه نگارگری قبل از استاد فرشچیان، در دوره صفویه یا دوره‌های بعدتر بسیار به ندرت شاهد آثاری با موضوع مذهبی بودیم اما استاد فرشچیان آثار مذهبی به خصوص در حوزه تشیع ترسیم کرده و می‌توان گفت نخستین هنرمندی است که در دوره معاصر در حوزه نگارگری به صورت جدی در این حوزه فعالیت کرده است.
وی بیان کرد: علاوه بر این ویژگی‌ها، استاد فرشچیان، آثاری با موضوع‌های ادبی و اجتماعی ترسیم کرده است اما مهمترین ویژگی این هنرمند که بسیار منحصر به فرد و شخصی بوده، این است که تکرار شیوه گذشتگان را در این آثار نمی‌بینیم، چنین ویژگی را در هنرمندان به خصوص هنرمندانی که در شیوه‌های ایرانی فعالیت می‌کنند، کمتر می‌بینیم.
طهماسبی اظهارداشت: در آثار استاد فرشچیان، مقداری از ریشه‌های هنر ایرانی و مقداری شیوه‌های هنر اروپایی را می‌توانیم ببینیم اما این ترکیب و آمیختن این دیدگاه‌ها به گونه‌ای است که ایرانیزه شده است و شیوه فرشچیان کاملاً هویت و ویژگی‌های هنر ایرانی را دارد و در عین حال با هنر دنیا هم نزدیکتر شده است. آثار این هنرمند از نظر اندازه، در اندازه‌های بزرگتری است و قالب تابلو دارد و حالت کتاب‌آرایی که در آثار قدما در اندازه کوچک بوده، دیگر نیست.
این مدرس دانشگاه گفت: نگارگری ایرانی یک هنر کلاسیک است، ریشه کتاب‌آرایی داشته و برای تزیین کتاب به صورت داستان‌هایی در رابطه با ادبیات ایرانی یا آثاری در اندازه‌های بسیار کوچک برای تزیینات کتاب، قرآن یا کتاب‌های ادبیات بوده است اما در آثار آقای فرشچیان این ویژگی‌ها را به این صورت خیلی خاص نمی‌بینیم دیگر حالت تابلو پیدا کرده و در ابعاد بزرگ و حتی موضوع‌های صرفا مرتبط به ادبیات نیست بلکه شامل موضوع‌های اجتماعی و مذهبی نیز هست، این ویژگی‌ها بسیار ارزشمند است و در آثار هنرمندان قبل از فرشچیان، شاهد چنین ویژگی‌هایی نیستیم که تاثیرگذار باشند، هر چند هنرمندانی همچون حسین بهزاد در این حوزه فعالیت می‌کردند اما هنرمندی که به شکل شاخص تاثیرگذار بوده است، تنها می‌توان از فرشچیان نام برد.
وی خاطرنشان کرد: در آثار فرشچیان، شاهد ریشه‌های هنر جدید دنیا، توجه به ویژگی فیگوراتیو، رئالیسم و فضاهایی که به واقعیت نزدیکتر است، هستیم در عین حال ریشه‌های نگارگری ایرانی هم در آثار او دیده می‌شود که سبک و شیوه خاصی را داشته است.
طهماسبی گفت: آقای فرشچیان انسان تاثیرگذاری در هنر ایرانی بود؛ این ویژگی بسیار مهمی است شاید هنرمندان زیادی داشته باشیم اما آقای فرشچیان تأثیرگذار بود و تاثیر این هنرمند تا مدت‌های بسیار زیاد در حوزه نگارگری و نقاشی ایرانی باقی خواهد ماند و این بسیار ارزشمند است که هنرمندی می‌تواند در عمر هنریش به سمت و سویی برود و به کیفیتی در آثار برسد که این آثار می‌تواند برای هنرمندان دیگر تاثیرگذار باشد و فضایی را در حوزه نگارگری و هنر سنتی ما ایجاد کند.
محمود فرشچیان هنرمند مطرح نگارگری کشورمان سال ۱۳۰۸ در اصفهان متولد شد، پدرش که مردی هنردوست بود با توجه به اشتیاق فرزند به هنر نقاشی او را به کارگاه استاد حاج میرزا آقاامامی رهنمون کرد. فرشچیان در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان از استاد عیسی بهادری تعلیم گرفت. پس از پایان این دوره به اروپا رفت و چند سالی در آنجا به مطالعه و بررسی آثار نقاشان برجسته غرب همت گماشت و در نتیجه همین مطالعات بود که به رهیافتی تازه از هنر نقاشان با معیارهای جهانی رسید.
وی پس از بازگشت به ایران کار خود را در اداره کل هنرهای زیبای تهران آغاز کرد و پس از مدتی به مدیریت اداره هنرهای ملی و استادی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزیده شد، در این میان با کار و کوشش مداوم و خلق آثار شگفت‌انگیز، آوازه هنری او در ایران و در فراسوی مرزها گسترش یافت.
آثار استاد فرشچیان در بیش از صدها نمایشگاه فردی و جمعی در ایران و سایر کشورها برپا و با استقبال بسیار زیادی روبه‌رو شده است. برگزاری نمایشگاه‌های پی‌درپی معرف شهرت وی در پهنه جهانی است به گونه‌ای که موزه‌ها، کتابخانه‌ها و مجموعه‌داران شخصی و عاشقان هنر به داشتن قطعه‌ای از آثار او مباهات می‌کنند.
با تأسیس موزه فرشچیان در مجموعه فرهنگی – تاریخی سعدآباد، سازمان میراث فرهنگی کشور بر آن شد تا فرصتی برای عموم هموطنان و هنردوستان جهان فراهم آورد تا از آثار این هنرمند بزرگ در یک مجموعه زیبا بازدید کنند. در این موزه بیش از ۷۰ اثر از آثار استاد فرشچیان گردآوری شده است.
همچنین طراحی ضریح مطهر و منور حضرت اباعبدالله(ع) و ثامن‌الائمه حضرت رضا(ع) به قلم ماندگار و با کفایت استاد فرشچیان صورت گرفته است که این نقوش زرین، یادمانی خجسته در تاریخ فرهنگ و هنر ایران است که استاد به‌صورت افتخاری انجام داده است. فرشچیان ۱۸ مردادماه دار فانی را وداع گفت.
